’Robots are coming for your job’. Je kunt ze bijna niet gemist hebben, de waarschuwende berichten over de opkomst van robots. Ze wassen onze ramen, planten bomen, bakken pannenkoeken, vliegen door de lucht en dwarrelen door onze bloedbaan. Het is verrassend te zien wat er al mogelijk is op het gebied van de robot-technologie. En nog steeds is de wetenschap volop in ontwikkeling om een zo mensachtige robot te creëren. De Homo sapiens 3.0. Maar ook nu al zijn ze toch zeker goed genoeg voor het invullen van een groot aantal ’menselijke’ vacatures.

Geschikt of ongeschikt

In de komende 20 jaar zullen 50% van de huidige banen door automatisering en robotisering verdwijnen! Beweert een recent onderzoek van de Universiteit van Oxford.(http://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.pdf) De rol van de mens op de arbeidsmarkt verkleinen is niet iets wat we kunnen gebruiken. Een daling van werkgelegenheid van dat formaat zal leiden tot een sociaal drama, maar daar ga ik in deze blog niet verder op in. Automatisering heeft namelijk ook veel voordelen, het maakt werken in veel gevallen gemakkelijker, verhoogt de productiviteit, werkt sneller, over het algemeen veiliger en betrouwbaarder en kosten kunnen worden bespaard. Maar wat ik me afvraag: zijn de robots al geavanceerd genoeg voor banen die sociale interactie vereisen? Hoever kunnen we gaan en vinden we het verantwoord? Bestellen we straks een biertje bij de robot achter de bar? Kunnen we de zorg voor onze ouderen met een gerust hart aan een robot overlaten? Laten we onze klanten überhaupt te woord staan door een robot? Of is het voor bepaalde functies niet passend? Ik nodig jullie uit om onderstaand fragment te beluisteren:
http://bigthink.com/think-tank/this-telemarketer-robot-claims-she-is-a-real-person-can-you-tell-the-difference

Robotachtig gedrag

Er is een grote kans dat je weleens de online hulp hebt ingeroepen van ’Denise’, de virtuele medewerker van bedrijf X. Ook wel de chatbot genoemd. Deze geautomatiseerde gesprekspartner communiceert meestal aan de hand van een vast repertoire commando’s en wordt door steeds meer bedrijven ingezet ter ondersteuning van de klantenservice. Soms met een andere fictieve voornaam. Maar Denise de contact center agent zoals in het fragment is minder bekend. Hooguit zijn we tijdens ons telefonisch contact in aanraking gekomen met een ingesproken computerstem die ons van ’kies optie 1’ naar ’kies optie 2’ stuurt om alvorens er wordt opgehangen je het dringende advies geeft het antwoord op de website op te zoeken. Hmm..

Of het bovenstaande geluidsfragment nou een gevolg is van robotisering of van bad performance van de contact center agent. Dit gedrag strookt niet met de behoeften van de klant. Het komt op mij over als onpersoonlijk en tactloos en wat helemaal tegenstrijdig is, het doet me denken aan robotachtige gedrag. Als we iemand betichten van robotachtig gedrag dan hebben we het juist over iemand die zich emotieloos gedraagt. Er is geen spontaniteit. Ze praten vlak en gebruiken geen ritme of stembuigingen. Ook ’papagaaien’ (het met precies dezelfde intonatie herhalen van wat er wordt gezegd) zorgt voor wat kromme teentjes. Er is geen gevoel van betrokkenheid, er wordt geen emotionele band aangegaan met de andere persoon, wat een negatieve werking kan hebben op de klantbeleving. Het past niet. Nog niet? Niet of nog niet in deze context, niet of nog niet voor deze taak en niet of nog niet voor deze klanten.

Robot or not?

Er is wel degelijk hoop op een eerlijke kans op de arbeidsmarkt voor onze robot concurrenten als het gaat om sociale interactie. In het proefschrift (http://repository.tudelft.nl/view/ir/uuid%3A885e374d-7052-4e9d-b1d5-3918c6c20879/) van de recentelijk gepromoveerde Janneke van der Zwaan (http://www.tudelft.nl/nl/actueel/agenda/event/detail/janneke-van-der-zwaan-virtuele-buddy/) laat ze zien dat het ontwikkelen van virtuele persoonlijkheden die hartelijk en meelevend zijn mogelijk is. In haar onderzoek introduceerde ze Robin de empathische chatbot voor kinderen die gepest worden. Deze virtuele ’buddy’ troost, ondersteunt en coacht de kinderen aan de hand van een voorgeprogrammeerd vraag en antwoordmodel en door middel van gezichtsuitdrukkingen. Ondanks dat de animaties nog erg basaal zijn en de gesprekken altijd meer variatie kunnen gebruiken, laat de studie zien dat het onderliggende principe werkt. Van der Zwaan geeft wel aan dat Robin het menselijk contact nooit echt zal kunnen vervangen, maar de mogelijkheid om een ’warme’ persoonlijkheid te bouwen is er.

Toch oor naar zo’n ’virtual agent’? Bedenk dan dat deze virtual agent zo goed is als zijn taal processor. De natuurlijkheid van de interface is op dit moment nog ver te zoeken. Een lopend gesprek aan gaan met de chat bot waarbij je naar het juiste antwoord wordt geleidt zorgt nog voor veel obstakels. Dit vraagt om een constante verbetering van kennis. Om het assisteren van je klanten met hun steeds breder repertoire aan vragen zo optimaal mogelijk te houden is het belangrijk om de kennis van je virtual agent constant te updaten. En dat gaat vaak niet makkelijk. Daarnaast zouden klanten die contact hebben met een virtual agent directe toegang moeten hebben tot een menselijke agent, indien de tevredenheid van de klant begint af te nemen kan hier op deze manier op ingespeeld worden.

Angst voor robot invasie gegrond of ongegrond?

Is er ook nog hoop voor ons Homo sapiens 2.0? Komt de angst voor het banenverlies niet gewoon voort uit de angst voor het onbekende. Vergeet niet dat 50 jaar geleden al robots bestonden die arbeid voor ons verrichten. De uiteenlopende reacties die de nieuwe film ’Her’ (http://www.herthemovie.com/#/home) met Joaquin Phoenix kreeg laat zien hoe verdeeld we nog zijn in onze mening over het toelaten van robots in ons leven. De film verteld het verhaal van een eenzame man die een relatie aan gaat met een intelligent computer besturingssysteem met vrouwenstem. Voor de 1 een uniek liefdesverhaal wat op een geloofwaardige wijze de mogelijkheden van een geavanceerde technologie laat zien. Voor de ander een confronterend, verontrustend beeld van de toekomst. Laten we wel wezen, robots worden steeds geavanceerder, we kunnen ze laten doen en denken wat wij willen dat ze doen en denken. Afhankelijk van hoe de mens hem programmeert kunnen we de robot uiteindelijk alles laten doen wat binnen onze eigen kennis en mogelijkheden valt. Een robot zal nooit zelf kunnen denken zonder dat dit voorgeprogrammeerd is door de mens. Zogenaamde ’eigen gedachten’ van de robot kunnen alleen voortkomen uit een berekening van onderdelen die zijn voorgeprogrammeerd. De vraag is of een robot ons op alle aspecten uiteindelijk zal inhalen.We zijn immers allemaal weleens verslagen door een robot tijdens een potje schaken op de computer. En een robot die kan leren, kan die ook leren een eigen persoonlijkheid te ontwikkelen?

Chris van den Berg

Technologie