De holacracy is een organisatiemodel, ontworpen door Brian Robertson, oprichter van een softwarebedrijf. Het belangrijkste kenmerk van de holacracy is dat er geen formele functieaanduidingen meer zijn en dat de traditionele hiërarchische opbouw (met medewerkers, supervisors en managers) verdwijnt. De naam is gebaseerd op het Griekse woord ‘holon’, dat verwijst naar ‘deel van een groter geheel’. Doelstelling van de holacracy is het vergroten van verantwoordelijkheid en betrokkenheid. Sommige organisatiekundigen zien de holacracy als een volgende ontwikkelingsfase van de matrixorganisatie waarin bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn verdeeld over zowel functionele gebieden als projecten.
Centraal in het model van de holacracy staan cirkels die elkaar overlappen. Medewerkers kunnen deel uitmaken van verschillende cirkels. Iedere medewerker is verantwoording schuldig aan alle collega’s en niet alleen aan een specifieke leidinggevende. Autoriteit is een variabele in de holacracy en wordt verdeeld over cirkels en rollen. Hoewel de holacracy de indruk wekt dat hiërarchie geen enkele rol meer speelt, maken de cirkels wel degelijk deel uit van een hiërarchisch systeem. Hogere cirkels bepalen wat de doelstellingen zijn van lagere cirkels. Personen in hogere cirkels kunnen de doelen, de samenstelling en zelfs het wel of niet bestaan van lagere cirkels bepalen, maar dit kan alleen in zogenaamde governance meetings, waarin meerdere personen meebeslissen.
Verschillen tussen doelen en feitelijke resultaten worden gezien als katalysator om in actie te komen. Werkoverleggen zijn er op gericht om blokkades te identificeren en elimineren. Zogenaamde lead links wijzen medewerkers toe aan bepaalde rollen (of halen rollen weer bij hen weg), zonder daarbij op te dragen wat mensen precies moeten doen. Wat er aan verantwoordelijkheden bij een bepaalde rol komt kijken en hoe groepen functioneren, wordt binnen iedere cirkel door de medewerkers in een roloverleg bepaald. Sommige overleggen zijn gericht op de samenwerkingsprocessen en andere overleggen zijn bestemd voor de business processen. Het betekent ook dat leiders hun oude rol moeten laten vervallen en dat medewerkers soms de rol van hun voormalige baas moeten overnemen. Toch zijn er in de holacracy ook leiders die het grote geheel in beeld houden of zelfs besturen. Ze heten weliswaar geen manager of director, maar hun taken zijn vergelijkbaar. Een ander belangrijk element is dat in iedere cirkel leiders kunnen opstaan – als tegenhanger van het uitgangspunt dat leiders zijn (en blijven) aangewezen als resultaat van een hiërarchisch proces. Daarmee zou de kans op interne strijd en politiek verkleind kunnen worden.
Terug naar startpagina woordenboek