Weer een nieuwe KPI? Het antwoord op die vraag is vooral relevant voor mensen die het eigenlijk niet willen weten. Die het niveau van terminale serieusheid hebben bereikt na het standaardparcours van een opleiding en wat aanvullende trainingen. Iedereen zou minstens moeten willen weten wat de NCS ofwel Net Curiosity Score is.
Rik Vera is een Belgische auteur, futuroloog, bedrijfsfilosoof en coach en, je raadt het al, ook een inspirerende keynote spreker. Vera, collega van Steven van Belleghem in het bedrijf nexxworks, heeft een bijzonder boek geschreven, alleen al vanwege de chaotisch ogende opzet. Zo is de inhoudsopgave vijf pagina’s lang en moedigt de schrijver zijn lezers impliciet aan om niet-lineair door het boek heen te gaan.
Waarom is het slecht gesteld met onze nieuwsgierigheid
Grasduinen in het boek blijkt toch een hele toer in de praktijk, maar lineair door het boek heen gaan is ook niet eenvoudig. Belangrijke en relevante onderwerpen komen pas in de tweede helft of zelfs aan het eind aan bod. Zo staat er pas aan het eind een analytisch stuk over waarom we niet meer zo nieuwsgierig zijn. En gaat Vera pas aan het slot – en naar mijn idee veel te laat – in op het belang van veiligheid, diversiteit en inclusiviteit. Niet alleen is de buitenwereld diverser dan menig boardroom, divers samengestelde teams waarin verschillende opvattingen (mogen) bestaan, komen met betere beslissingen, zo blijkt uit onderzoek en uit de praktijk.
“Aannames doden bedrijven”
Terug naar de inhoud. De Net Curiosity Score begint bij het inzicht dat nieuwsgierigheid de meest vergeten en verwaarloosde en toch de belangrijkste vaardigheid is in de hedendaagse zakenwereld. Volgens Vera verandert alles tegenwoordig snel en onvoorspelbaar – “aannames doden bedrijven”.
Is dit het zoveelste boek over hoe je niet de volgende Nokia of Kodak wordt? (Beide bedrijven hebben zich trouwens heruitgevonden, maar dat geheel terzijde). Nee, want in dit boek wordt juist afstand genomen van het angst zaaien rondom de VUCA-wereld. Vera wil vooral voorkomen dat bedrijven overvallen worden door een tsunami aan digitale innovatie. Toch komt op verschillende plekken dat waarschuwende vingertje voorbij: innovatie is tegenwoordig geen kwestie meer van afwachten (“eerst maar eens zien of dat ooit nog wat wordt met dat Tesla”) om daarna je slag te slaan. Dan ben je te laat.
Nieuwsgierigheid meten
Vera wil bedrijfsleiders overtuigen dat je in je onderneming nieuwsgierigheid nodig hebt en dat het zinvol is die nieuwsgierigheid te meten en te verbeteren. Nieuwsgierig zijn, dat is ook openstaan voor anderen – iets wat de auteur zelf ontdekte door zijn lezingen interactiever te maken en meer vragen te stellen. En het is een instrument om te leren en om energie te krijgen en te verbeteren. Maar omdat bedrijven van voorspelbaarheid en controle houden, zit nieuwsgierigheid, de voorwaarde om te innoveren, vaak in het verdomhoekje. Exploratieve, doelloze nieuwsgierigheid is tijdverspilling, zo is ons aangeleerd.
In zijn boek wekt Vera de indruk dat het begrip ‘nieuwsgierig’ nauwelijks aandacht krijgt in ‘businessboeken’. Dat is onterecht, want hij had goed terecht gekund bij Mathieu Weggeman, Paul Iske, Henk Volberda of Frans van der Reep.
Serieus

Bron: Paul Iske
Mathieu Weggeman, hoogleraar Organisatiekunde aan de TU Eindhoven, beschouwt nieuwsgierigheid als een drijvende kracht achter innovatie en professionele ontwikkeling. Leiders spelen een cruciale rol in het cultiveren van nieuwsgierigheid binnen hun teams, maar Weggeman gaat niet zo ver dat hij vindt dat leiders ook hun eigen nieuwsgierigheid moeten ontwikkelen.
Omarm fouten en vier mislukkingen, aldus Paul Iske, bekend van het Instituut voor briljante mislukkingen en de grafiek over terminale serieusheid. Creativiteit is de mogelijkheid om iets nieuws te maken en dat kan ook tot een flop leiden. En dat soort inzichten mogen wel wat mee naar voren komen. We worden geprogrammeerd om binnen de lijntjes te kleuren. Volberda spreekt in dit verband over professionals die als ze het kantoor inlopen, hun hersens aan de kapstok hangen). En Van der Reep tot slot heeft mooie opvattingen over samenwerking en creativiteit. Maar dit alles staat dus niet in het boek.
Klantgericht? Verkeerd gedacht
Nieuwsgierigheid moet meetbaar worden gemaakt, anders bestaat het niet voor ondernemers. Daarom introduceert Vera de Gleicher formule die moet helpen om nieuwsgierigheid te meten. In die formule is plek voor D (dissatisfaction met de status quo), V (visie op wat mogelijk is), F (‘first concrete steps’ die genomen kunnen worden) en de R van weerstand. Als D x V x F groter is dan R, is beweging mogelijk. Verderop in het boek (lineair gedacht) komt hij tot de conclusie dat de formule verder uitgebreid moet worden.
In dit boek wordt ook afgerekend met het concept ‘klantgericht’. Dat is te passief en zet het bedrijf en zijn processen in het epicentrum, vanuit daar kijkend naar de klant. In de ogen van Vera zou het ‘klant centraal’ moeten zijn. Iets wat de Majo Clinics – en in ons land de Rotterdamse Oogkliniek – goed hebben begrepen. Het begrip ‘klantgericht’ is hardnekkig en veel klantenservicemanagers denken nog vaak in processen waar de klant door heen moet.
Pakkende vragen
Pas in de tweede helft van dit boek begint het te borrelen. Dan komen de praktijkvoorbeelden en recepten die verder gaan dan de persoonlijke zoektocht van Vera. Die recepten gaan ook over het veranderen van je denkframe: bijvoorbeeld in termen van mogelijkheden en waarschijnlijkheden. Ook vraagt Vera aandacht voor verschillende soorten vormen van nieuwsgierigheid in verschillende fasen. Hij stelt interessante gewetensvragen: ga je voor vertrouwen of controle? Voor limieten of kansen? Denk je aan klanten voor producten of producten voor klanten? Perfectie of falen? Is morgen de voortzetting van vandaag of geheel iets anders?
Die nieuwsgierigheids-KPI wordt ook uitgewerkt. De details bewaren we voor de nieuwsgierige lezers, maar een waarschuwing is op z’n plek: het is geen gemakkelijke KPI. Gelukkig wordt het framework wat Vera optuigt, uiteindelijk teruggebracht naar NPS-achtige vragen waarmee je inschattingen over de stand van de nieuwsgierigheid kunt maken, zowel persoonlijk als binnen de organisatie.
Bovenkamer
Is dit boek een aanrader? Ja, want het zet de ramen van je bovenkamer open en inspireert je om bestaande managementformats los te laten. Dat Vera een (veelgevraagd) spreker is, maakt ook duidelijk dat het waarschijnlijk net is als bij het verfilmde boek: wat komt beter binnen, het boek of een keynote? Ik kan me voorstellen dat Vera heel effectief is om een zaal verstokte managers los te schudden uit hun patronen van leasebakken, grijze (of geverfde) haren, spreadsheets en KPI’s. Ja, je bent wellicht al lang niet meer echt nieuwsgierig, maar als je wil kan je het wel weer hervinden, die speelse en vruchtbare eigenschap. Of zoals Vera het zegt: nieuwsgierigheid is ook een jacht, een tocht die je bereid bent aan te gaan. (Ziptone/Erik Bouwer)
Net Curiosity Score, uitgave van Van Duuren Media/Lannoo