Impact AI op autonomie: zowel positief als negatief

by Ziptone

Impact AI op autonomie: zowel positief als negatief

by Ziptone

by Ziptone

autonomieGeneratieve AI kan zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op elementen van het werk, waaronder autonomie. RIVM en TNO waarschuwen onder meer voor het verdwijnen van ‘lucht’ uit takenpakketten wanneer bijvoorbeeld gesprekken automatisch worden samengevat.

 

Dat staat in een verkennende studie naar de gevolgen van technologische ontwikkelingen voor arbeidsomstandigheden, opgesteld door RIVM en TNO. In de ‘Technologieradar Gezond & Veilig Werken’ wordt een inschatting gemaakt van de gevolgen van toekomstige technologische ontwikkelingen voor gezondheid en veiligheid op het werk.

Nieuwe technologieën hebben naar verwachting veel impact op de inhoud van het werk en de arbeidsomstandigheden van werkenden. Met name AI zorgt voor veel verandering in vele sectoren en werkplekken. TNO en het RIVM zien zowel kansen als risico’s en tegelijkertijd is nog veel onzeker.

Het rapport van TNO en RIVM is weliswaar generiek van aard – er wordt niet heel gedetailleerd op specifieke functies of werkomgevingen in gegaan – maar biedt wel een zinnig perspectief op eigenschappen van arbeid en de impact van AI daarop.

Autonomie en ‘human in the loop’

De autonomie van werkenden kan door GenAI zowel vergroot als verkleind worden, aldus de onderzoekers. Er zijn tekenen dat GenAI-toepassingen werkenden met minder kennis en ervaring helpt om bij te blijven bij werkenden met meer kennis en ervaring. Dit vergroot het gevoel van professionele autonomie en competentie.

Het omgekeerde kan ook gebeuren. Zo is er ook een, naar verwachting kleiner, risico dat takenpakketten minder uitdagend worden doordat GenAI complexe taken overneemt. Zo kunnen werkenden monitortaken krijgen om bijvoorbeeld een ‘human in de loop’ te houden, of om Generatieve AI te controleren (bijvoorbeeld op misinformatie door zogenaamde AI-hallucinaties; denk aan het voorbeeld van zes vingers aan een hand). Een concreet voorbeeld is een generatieve AI-tool die tekstsuggesties genereert voor vragen van klanten uit een chatgesprek. De werknemer moet dan het antwoord controleren, voordat het overgenomen wordt.

Realtime feedback

AI kan verder de autonomie van werkenden beperken door gedetailleerde werkprocessen voor te schrijven en meer controle uit te oefenen, zoals bij algoritmisch management. Aan de andere kant kan algoritmisch management werkenden ook functioneel ondersteunen en hun autonomie vergroten, wanneer het wordt gebruikt om werkenden van feedback te voorzien of als het hen de juiste informatie kan geven.

De keerzijde van de snelle ontwikkeling en invoering van nieuwe technologieën is een toename in mentale belasting. Taken veranderen heel snel en niet iedereen kan dat bijhouden, aldus de onderzoekers, en dat kan voor stress zorgen. Veel eenvoudige (routinematige) taken worden geautomatiseerd, waardoor het werk moeilijker wordt en meer aandacht vraagt. AI kan de autonomie vergroten, maar het tegenovergestelde kan ook gebeuren. AI kan namelijk gebruikt worden om beslissingen te nemen en werkenden (tot in detail) aan te sturen, zodat de zelfstandigheid afneemt.

Hogere werkdruk, verschraling

Verder kan AI leiden tot een intensivering van werk en een toename van de werkdruk. Wanneer eenvoudige taken, zoals verslaglegging, geautomatiseerd worden, verdwijnt ‘de lucht’ uit functies en wordt het takenpakket intensiever. Uiteraard gaat het om de balans in takenpakketten en de aansluiting op de behoeften en competenties van mensen, want te veel eenvoudige (routinematige) taken is ook onwenselijk in het kader van gezond en veilig werken.

AI biedt ook mogelijkheden om de functionele steun (inhoudelijke hulpvragen) te vergroten. Aan de andere kant kunnen daardoor de sociale contacten (met managers) en sociale steun beperkt worden, want bij mensen gaat functionele en sociale steun vaak hand in hand.

Gevolgen werknemers: niet de eerste prioriteit

Technologieën kunnen bijdragen aan meer productiviteit en welvaart. De gevolgen voor werkenden krijgen minder aandacht en worden vaak pas na invoering duidelijk. Het RIVM en TNO adviseren kansen en risico’s vroegtijdig in kaart te brengen en daarmee rekening te houden bij ontwerp en invoering. Daarin zouden werknemers, werkgevers, overheden en onderzoeksorganisaties samen op moeten trekken zowel op (inter)nationaal, sectoraal als organisatieniveau.

De technologieradar Gezond & Veilig Werken is gefinancierd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en wordt uitgevoerd door TNO en het RIVM. Voor de radar zijn de belangrijkste technologieën voor de verandering van arbeidsomstandigheden in vijf clusters samengebracht: Digitalisering, Artificiële Intelligentie (AI), Robotica, Nieuwe Materialen, en Extended Reality en de Metaverse. Daarna is op basis van expertbeoordelingen en literatuur een inschatting gemaakt van de gevolgen van deze technologieën voor mentale belasting, fysieke belasting, veiligheid en blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Het volledige rapport is hier te downloaden.

(RIVM, TNO)

Follow by Email
Facebook
X (Twitter)
Whatsapp
LinkedIn
Share

Ook interessant

Featured, Human Resources

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Top